2010'ların Klibi

Galiba eskiden müziği sınıflandırmak bizim için çok daha kolaydı. Ya da biz çocuk olduğumuz için çok basitten ilerliyorduk. Büyüdükçe tarzları adlandırma ve anlamlandırma pratiğini kazandık herhalde. Veya gerçekten de dünya değişiyordu ve her şey ama her şey çeşitleniyordu. Futbolda da öyle mesela. Eskiden 3-4 taktik üzerinden konuşulurken şimdi neler neler yazılıyor.

2000 yılında; yani ben ergenken, ikisi de yaşanmış olabilir. Hem ben büyümeye başladım hem de müzik ilerledi. O dönem en çok çalan şarkılardan biriydi Modjo, Lady. Gruba dair de bir bilgimiz yoktu. Zaten o dönem bilgiye ulaşmak da pek kolay değildi. Yine de Number One gibi her eve giren müzik kanallarında çalan bir şarkı dönemin en popülerleri arasına giriyordu. Sonradan öğrendik ki bu grup Fransızmış. Aynı dönemde Daft Punk da vardı oralarda. Bizim çevreden takip edenler ve bilenler vardı ama ben çok hakim değildim. O tarza ilgim de kısıtlıydı zaten. 

Şimdi Daft Punk'ın geldiği yere bak! Modjo ise kısa sürede dağıldı. Daft Punk'ın müziği de çok gelişti, çok başka bir şeye dönüştü. Başka bir sound'dan besleniyor.  Ama zamanın ilerleyişi de bu gelişime katkıda bulundu. Çağa ayak uydurdular, çağı da belirlediler.

İlk paragraftaki kaygı da bu noktada başlıyor. Tarza sınıf bulmak! House, dance, electro-house, nu-disco. Sonuncusu, en sonuncusu zaten. Ve aslında gayet de dinleniyor. Ben bile dinliyorum. O dönemin Daft Punk'ına dahi burun kıvıran biri olarak, şimdi çoğuna dahil olmaya çalışıyorum.

Bu yazının konusu bu değil gerçi. Müzik tarzları değil meselemiz, klip tarzları. Sadece nu-disco da değil, birçok tarzda hakim olan bir klip çeşidi. Ama oralardan çıktı. Hatta direkt Lady'den.

Farkettiyseniz, son dönemde benzer klipler çoğaldı. Materyaller belli. Araba, yol, batan güneş, doğa, gençler, belki bir iki kriminal hadise, biraz seks ama çoğunlukla sınırları aşan geleneklerle oynayan şekilde...

Eskiden böyle değildi. Müzik kanallarını açtığınız zaman daha farklı bir klip tarzı vardı. Evde parti yapan gençler veya gece kulübünde birbirleriyle yakın temasa giren gençler. Kapalı mekanlar, bol seksi kızlar, karizmatik erkekler. Kriminal olay Snopp Dogg'ın ve onun gibilerin çeteciliğinden ve köşeyi dönem hissinden gelirdi. Cinsellik aşırıydı ama sınırları belliydi. Erkek ve kızın karşılıklı cilveleşemleri. Çok nadir birbirine yakınlaşan iki kız. Doğa, güneş, deniz görmek mümkün değildi. Varsa da sigara dumanından göremiyorduk! Daha çok siyahi rapper'ların yön verdiği tarzdı bu. 2000'lerin ilk 10 yılı böyle geçti.

Sonra bir anda bir şey oldu ve klipler değişmeye başladı. Avicii, Seek Bromance ile listelere girdi ama klibi daha ilgi çekiciydi. Güzel kız, sevimli adamlar yine burada da var. Tip olarak güzellerdi, fakat diğerleri gibi ulaşılmaz hissi yoktu. Sokaktaki güzel gençlerdi sadece. Ve daha farklı bir şey yapıyorlardı. Kapalı mekanlarda, lüksün, pahalı zevklerin içinde bunalmak yerine kendilerini yola veriyorlardı. Üzerlerinde pasaklı kıyafetler, arada ot içiyorlar. Devamlı yoldalar, garip motellerde kalıyorlar, lokantada hesabı ödemeden kaçıyorlar. Konfordan uzak bir hayat. Hatta zorlasalar modernizmden de kaçacaklar ama o kadar da değil. Benzin alacak paraları olmuyor ama bir sonraki sekansta Las Vegas'a gidebiliyorlar. Kumarhaneden atılmak onlar için eğlence. Oysa eski kliplerde mekana bodyguard'ın buyur ettiği ağır adamlar revaçtaydı. Klibin son kısmında cinsellik de değişiyor, sınırlar açılıyordu.

Buna benzer bir kırılma klibi olarak Asaf Avidan ve One Day geldi karşımıza. Aynı şeyler burada da vardı. Gerçi buradaki elemanlar kapalı mekanlara, club'lara, barlara daha çok giriyordu. Alemlere akıyorlardı. Zaten ben bu klipteki elemanlara çok uyuz olmuştum ama şarkı dinletiyordu kendini ve klip de açık kalıyordu. Sonra diğerleri de geldi. Şimdi bakıyorum Ocean Drive'dan (orada sadece boş bakan güzel kızlar var) Supergirl'in yeniden yorumlanan klibine, Imany'den Don't be so shy (klibin bir kısmı Türkiye'de) ve diğerlerine kadar hepsi benzer bir arka planla çıkıyor televizyona.

Şimdi soru şu: Bir komplo teorisi vardır ya. MTV ve diğer müzik kanalları, yayınladıkları kliplerle toplumu, gençleri yönlendirir, onları etkilemeye çalışır. Bu klipler sayesinde istenilen duruma özenen gençleri dejenere ve apolitik hale getirip isyanları azaltılır (ne alakaysa), hem de gençlerin ticareti hareketlendirmesi sağlanır (bu mantıklı olabilir). Son 20 yılda yapılan kliplere bu gözle bakan hatırı sayılır sosyal bilimci vardı. Peki o zaman bu değişen klip anlayışı neyin yönlendirmesi? Bence kesin bir yönlendirme var çünkü hepsinin bu kadar uzun sürede devamlı arka arkaya gelmesi tesadüf olamaz.

Bu soruyu ortak attık ama yine de Modjo'nun hakkını vermek lazım. Her şey onlarla başladı ama ortada bir komplo teorisi varsa her şeyin sorumlusu onlar değil. Zaten kısa sürede piyasadan çekildiler, kendilerine de somut bir faydası olmadı. Fakat Lady, gerçekten sağlam şarkıydı. Seneler sonra tekrar dinleyince bile sound'da yer alan o temizlik belli ediyor kendini. Büyük ihtimalle Fransız, daha doğrusu Avrupalı olmalarının etkisi var; hem şarkıda hem klipte. Birileri öncülük eder ve ortaya çıkarır, diğeri onu defalarca taklit edip önünüze koyar. Dünya tarihi, medeniyet son birkaç yüzyıldır böyle ilerledi.

Bu arada Lady'nin alternatif bir klibi var. Şuradan izlenebilir.  İki sene önce koymuşlar Youtube'a. Aslında başka bir şarkının klibi ama Lady'e, ama "klipler tarihini" irdelediğimizde baya oturuyor Lady'e.

Belki de komplo teorilerine girmemek lazım; gençlik arayıştadır. 40 senedir kapalı mekanlara sıkışmanın ardından kendini dışarıya salıyordur. Umarım öyledir.