Uefa Kupası

Uefa Kupası bugun son kez sahibini bulacak. Mekan Kadıköy. Takımlar Shaktar Dontesk ve Werder Bremen. İki takım da kupayı aldığı takdirde bunu ilk kez başarmış olacaklar. Ukrayna ise ülke olarak ilk defa kupayı almış olacak.

İki takımın da Uefa Kupası Finali geçmişi yok. Ukrayna’nın da yok, Almanlar ise her yerde olduğu gibi burada da ağırlığını konuşturuyor. 13 kere final oynadılar, 6 kere kazandılar. UEFA Kupası’nı en fazla kazanan Alman ne B.Münih, ne B.Dortmund. 70’lerin efsane takımı B.Mönchengladbach. Berti Vogst , Juup Heynckes, Günter Netzerli kadroyla 8 senede 4 final oynadılar. 1975 ve 1979 yılında şampiyon oldular, 1973 ve 1980’de kaybettiler. 4 final oynayan iki takım daha var. İtalyan takımları Juventus ve İnter 3’er defa kupayı kazandılar. 4 finalden fazla final oynayan takım yok. Juve ve İnter en çok şampiyon olan takımlar. Onlara ilave bir de Liverpool var. Oynadığı 3 finalin hepsini de kazandı Liverpool. Inter’in oynadığı 4 finali tıpkı Gladbach gibi 8 sene içinde oynadığını hatırlatalım (1991-1998 arası).

Uefa Kupası önceleri Fuar Şehirleri ismiyle oynanıyordu. 1972 yılında Uefa Kupası adını aldı. Ama kupanın geleneğinden dolayı kazanan şehirler, finale ev sahipiliği yapan şehirler hep önem arz etmiştir. En azından bana öyle geliyor. Bunda kupa tarihinin başarılı takımlarının, Avrupa Futbolu’nda sürekli en üstte olan takımlar olmamasının payı var herhalde. Sürekli değişen dengeler ve farklı şehirler kupaya 37 sene boyunca renk kattı.

Frankfurt, Göteborg, Ipswcih, Napoli gibi takımlar bu kupayı şehirlerine getirdiler. İlginç maçlar, ilginç takımlar bu kupanın olmazsa olmazları olmuştur. Mesela daha ilk yılın finalinde iki İngiliz takımı finalde karşılaştı. Kazanan Wolverhampton’u 2-1 ve 1-1’le geçen Tottenham Hotspurs oldu. Aynı ülkenin iki takımı bundan sonra 6 defa daha finalde karşılaştı. Bunların 4’ünü İtalyanlar, birer kez de İspanyollar ve Almanlar oynadı. 1980’de Frankfurt ve Mönchengladbach, 1990’da Juventus ve Fiorentina, 1991’de İnter ve Roma, 1995’te Parma ve Juventus, 1998’de İnter ve Lazio, 2007’de Espanyol ve Sevilla.

Kupanın penaltılara uzayan ilk finali 1984 yılında Anderlecht ile Tottenham H. arasında oynandı. İki ayaklı finalin iki maçı da 1-1 sona erdi. Penaltılarda 4-3 ile kazanan Tottenham H. oldu. 4 sene sonra yine penaltılar şampiyonu belirledi. B.Leverkusen ile Espanyol iki maçta da birbirlerine üstünlük kurudular. Espanyol’un üstülüğüyle 3-0 biten ilk maçın rövanşının ilk 55 dakikası golsüz geçilmişit. Ama Almanlar son 35 dakikada 3 gol bularak maçı önce uzattılar sonra da penaltılara taşıdılar. Burada gülenler Almanlar oldu ve Almanlar 11 kişiyle oynanan oyunu yine kazandı. Tıpkı 1997’de olacağı gibi. Bu 1984 finali aynı zamanda Uefa tarafından en iyi 6 finalden biri olarak seçildi.

1997 yılı çift ayaklı finallerin sonuncusuydu. Schalke 04’ün rakibi İnter oldu finalde. İki maç da 1-0 sona erdi ve yine penaltılara kaldı. Penaltılarda Schalke 4-1 kazandı ve kupaya uzandı.
Tek ayaklı finalde ilk defa penaltıları izleyenler ise Kophenag halkı oldu. 17 Mayıs 2000 kutsal günde oynanan maçta 120 dakika sonunda gol sesi çıkmadı. Sonrasında “hadi oğlum” Popescu kupayı İstanbul’a getirdi. Bu aynı zamanda Berlin Duvarı’nın doğusuna geçen ilk kupadır.

2007’de bir kez daha penaltılar şampiyonu belirledi. 23 sene önce Leverkusen’e penaltılarda kaybeden Espanyol bu sefer memleketlisi Sevilla’ya Glaskow’da kaybetti.

1996 finali ise çok güzel bir futbol hikayesinin mutlu sonla bitmesini gösterecekti. Ama olmadı. Sezona İnter Toto Kupası’nda başlayan Fransız Bordeux, rakiplerini teker teker geçerek önce Uefa Kupası’na katıldı, sonra da finale kadar yükseldi. Finalde rakip Alman B.Münih oldu. İki maçı da kazanan Almanlar yine şampiyonluğa ulaşmış oldular.

2001 yılının Liverpool - Alaves finali ile 2002 yılının Feyenoord – B.Dortmund finali bir maçtan daha ötesi halinde oynanmıştı. Uzun uzun anlatmaya gerek yok. Bizim kuşağın 2000 haricinde en çok heyecanla izlediği finaller bunlar olmuştur herhalde. 2001 finali normal süre içinde en gollü maç olarak tarihe geçti zaten. 4-4 biten 90 dakika ve atılan 8 gol bu alanda bir rekordur.

Finallerde alınan en farklı skorlar iki kere 5-1 ve 1 kere 4-0. 4-0 biten final daha taze. 2006 yılının Sevilla-Middelsbrough finali. 5-1 skorlarda ise Almanlar vardı. 1975’de Mönchengladbach deplasmanda Twente’yi 5-1 yendi. Diğer Alman Köln ise bu kadar şanslı değildi. 1986’da Santiago Bernabeu’da Real’e 5-1 mağlup oldu.

Aynı sene içinde Uefa Kupası’nı kazanıp kendi ülkesinde lig ve kupayı kazanan, Fatih Terim’in deyimiyle hasatı toplayan 4 takım var. 1982 Göteborg, 2000 Galatasaray, 2003 Porto, 2007 CSKA Moskova.

EFSANE EŞLEŞMELER
1973 Liverpool – Mönchengladbach Tosachk, Keegann/ Juup Heynckes, Rainer Bohnhof
1986 Real Madrid – Köln Santillana, Sanchez, Butrageno, Juanito, Valdano/ Toni Schumacher
1988 Napoli – Stuttgart Maradona vs Klinsmann
1990 Fiorentina – Juventus R.Baggio vs Schillaci

1991 İnter - Roma Klinsmann vs Völler
1993 Juventus - B.Bortmund Roberto Baggio vs Andreas Möller
1996 B.Münih – Borduex Klinsmann- Matthaus/ Dugarry-Zidane